ZMIĘKCZACZE

Jednym ze sposobów modyfikacji właściwości polimerów jeL zmiękczanie, zwane również piasty fikać ją. Istotą plastyfikacji jes wprowadzenie takich zmian do struktury polimeru aby obsza] w którym wykazuje on właściwości elastyczne przypadł na zakres temperatury użytkowania tworzywa. Cel ten można osiągnąć przez sporządzenie mieszaniny polimeru z substancją zwaną zmiękcza- czem lub plastyfikatorem.

Zmiękczacze są substancjami stałymi lub ciekłymi pochodzenia organicznego o wysokiej temperaturze wrzenia i niskiej lotności. Dodatek plastyfikatora do określonych polimerów ułatwia ich przetwórstwo, obniża niezbędną temperaturę formowania wyrobów oraz polepsza w sposób trwały takie właściwości tworzywa, jak: elastyczność,’udarność i odporność na działanie niskich temperatur. Obecność plastyfikatora w tworzywie obniża jednak wytrzymałość mechaniczną i odporność cieplną. Działanie zmiękczacza powinno trwać tak długo, jak okres użytkowania wyrobu.

Zmiękczacze stosuje się przede wszystkim do uplastyczniania polichlorku winylu) i innych polimerów winylowych. Drugą, co do wielkości, grupą tworzyw wymagających plastyfikacji są estry i etery celulozy. .

Istnieje kilka kryteriów podziału plastyfikatorów. Często spotyka się podział na zmiękczacze pierwszorzędowe, drugorzędowe oraz rozcieńczalniki. Plastyfikatorem pierwszorzędowym nazywa się zmiękczacz, który wykazuje całkowitą mieszalność z polimerem we wszystkich stosunkach i tworzy z nim roztwór. Plastyfikator drugorzędowy jest definiowany jako zmiękczacz mieszający się z polimerem tylko w określonym i ograniczonym stosunku. Cechą rozcieńczalników jest natomiast całkowity brak mieszai- ności z polimerem. Stosowanie plastyfikatorów drugorzędowych i rozcieńczalników do plastyfikacji polimerów (zawsze w miesza-/ ninie ze zmiękczaczami pierwszorzędowymi) uzasadnione jest głównie względami ekonomicznymi. Często zmiękczacze dzieli się także na monomeryczne i polimeryczne. Głównymi przedstawicielami grupy zmiękczaczy monomery cz- nych są:

– estry kwasu ftalowego, np. ftalan dioktylowy, ftalan dibutylowy, ftalan butylobenzylowy

– estry kwasu fosforowego, np. fosforan trikrezylowy, fosforan difenylowooktylowy, fosforan trioktylowy

– estry kwasu adypinowego, azelainowego i sebacynowego, np. adypinian dioktylowy, sebacynian dioktylowy

– inne estry: mieszane estry fenolowe i krezolowe sulfono wanych kwasów tłuszczowych, np. produkt firmy Bayer- -RFN o nazwie handlowej Mesamoll

– zmiękczacze epoksydowe (epoksydowane estry roślinnych – kwasów tłuszczowych, np. epoksydowany olej sojowy).