Pojęcie masy cząsteczkowej związków wielkocząsteczkowych nie jest jednak tak proste i jednoznaczne, jak w przypadku związków małocząsteczkowych. W odróżnieniu od tych ostatnich polimery nie stanowią bowiem jednego indywidualnego związku chemicznego o ściśle określonych właściwościach fizykochemicznych, lecz są mieszaniną makrocząsteczek o różnej wielkości, czyli o różnej masie cząsteczkowej.

Tworzywa termoutwardzalne podczas ogrzewania początkowo miękną, lecz przetrzymane w podwyższonej temperaturze utwardzają się nieodwracalnie. W wyniku utwardzenia stają się nietop- liwe i nierozpuszczalne. Mogą być więc kształtowane tylko jednokrotnie. Najważniejszymi przedstawicielami tej grupy tworzyw są fenoplasty i aminoplasty.

Przy formowaniu wyrobów z politetrafluoroetylenu wykorzystuje się obszar nadtapiania polimeru, czyli zakres temperatury 370-390°C. Metody przetwórstwa tego tworzywa są dość skomplikowane i przypominają techniki formowania stosowane w metalurgii proszków. Przetwórstwo politetrafluoroetylenu może się odbywać przez spiekanie bezciśnieniowe lub pod ciśnieniem, wytłaczanie tłokowe (wytłoczone profile poddaje się następnie spiekaniu) i skrawanie ze spiekanych bloków (otrzymywanie cieńszych folii). Metodami tymi otrzymuje się gotowe kształtki lub półwyroby w postaci bloków, rur, prętów, folii itp.

W pozostałych bezpostaciowych związkach wielkocząsteczkowych podwyższenie temperatury polimeru będącego w stanie szkli stym powoduje jego przejście w stan elastyczny. Temperatura tej przemiany nosi nazwę temperatury zeszklenia i oznaczana jes symbolem Tz. W stanie elastycznym energia ruchu cieplnego ma krocząsteczek jest bliska energii ich wzajemnego oddziaływania. Możliwe jest zatem zachodzenie zmian we wzajemnym położę niu poszczególnych ogniw łańcuchów polimeru przy braku ruch liwości całych makrocząsteczek. Pod działaniem sił zewnętrzny ' może nastąpić wyprostowanie łańcuchów, lecz nie można ich cał kwicie przesunąć względem siebie.

Środki antystatyczne są stosowane w przypadku konieczności wyeliminowania możliwości elektryzowania się wyrobów z tworzyw sztucznych, np.: wykładzin podłogowych, taśmociągów, podzespołów elektronicznych. Naelektryzowane powierzchnie tworzy-, wa ulegają szybkiemu brudzeniu z powodu wzmożonego osiadania nich cząstek kurzu i pyłu, wywołanego oddziaływaniem elektrostatycznym. Nadmierne naelektryzowanie tworzyw sztucznych 'np. w wyniku tarcia) może być przyczyną wystąpienia przeskoków iskrowych w wyniku rozładowania nagromadzonej elektryczności statycznej. Jako środki antystatyczne stosuje się glicerydy (do PVC i kopolimerów winylowych), politlenki, glikole i ich po- hodne (do polipropylenu, PVC i kopolimeru ABS), sole amonio-

Zawartość zmiękczaczy w paście PVC waha się najczęściej w granicach 30-50°/o, a niekiedy nawet do 70%. Podstawową właściwością przetwórczą pasty, decydującą o technologii przetwórstwa i kierunku zastosowania jest lepkość i jej stabilność w czasie przechowywania. Konieczność zapewnienia paście płynności, odpowiedniej dla danej metody przetwórstwa, jest często w sprzeczności z wymaganiami uzyskania gotowego wyrobu o niezbyt dużym stopniu zmiękczenia. Dlatego też celem przejściowego zmniejszenia lepkości podczas przetwórstwa, dodaje się niekiedy do pasty obojętnych {wobec polimeru) łatwo lotnych rozcieńczalników, na przykład benzynę. Rozcieńczalniki te ulatniają się całkowicie w procesie żelowania. W celu usunięcia nie zhomo- genizowanych aglomeratów cząstek składników stałych, przepuszcza się pastę przez ucieraczkę trójwalcową, a następnie odpowietrza pod próżnią.

Nakładanie powłok metodą natrysku płomieniowego lub nanoszenia fluidyzacyjnego prowadzi się najczęściej przy użyciu poliamidu 11 i 12, ze względu na małą chłonność wilgoci tych typów tworzyw oraz dlatego, że ich temperatury topnienia są dużo niższe od temperatur topnienia poliamidów 6 i 6.6. Proces ten przeprowadza się głównie w celu zabezpieczenia powierzchni metali przed korozją.

Pianki poliuretanowe można wytwarzać tzw. metodą prepoli- merową lub jednoetapową. Produkcja pianek metodą prepolime- rową przebiega w dwóch etapach. W pierwszym etapie następuje tworzenie prepolimeru, tj. produktu reakcji poliolu z nadmiarem izocyjanianiu, a w drugim jego spienianie przez zmieszanie z wodą. Metoda jednoetapowa otrzymywania pianek polega na jednoczesnym zmieszaniu wszystkich komponentów. Przez wzgląd na dużą szybkość reakcji rozpoczynającej się z chwilą zetknięcia reagentów, mieszanie składników powinno być przeprowadzone bardzo szybko. Operację tę wykonuje się w specjalnych głowicach mieszających.

W kraju polipropylen produkuje się w Mazowieckich Zakładach Rafineryjnych i Petrochemicznych w Płocku na licencji japońskiej. Najpopularniejszym typem jest polipropylen o symbolu Malen PJ-400 (do wtrysku) i PB-200 (do wytłaczania). Po- za tym na rynku krajowym spotyka się polipropyleny importowane o nazwach handlowych: Moplen (Montedison, Włochy), Vestolen P (Hiils, RFN), Hostalen PP (Hoechst, RFN), Propathe- ne (ICI, Wielka Brytania), Polipro J (Mitsui, Japonia).

Są to typowe tłoczywa termoutwardzalne, których udział w przetwórstwie i zastosowaniu aminoplastów jest największy obok klejów. Do ich wytwarzania stosuje się następujące surowce podstawowe: '

Przetwórstwo poliwęglanu jest jednym z najtrudniejszych spośród wszystkich tworzyw sztucznych. Najczęściej przerabia się go metodą wtrysku. Folie poliwęglanowe otrzymuje się przez odlewanie z roztworu. Granulat musi być dokładnie wysuszony przed przetwórstwem, przy czym zawartość wody w tworzywie nie może przekroczyć 0,015°/#. Wymaga to długotrwałego suszenia i zabezpieczania przed wchłanianiem wilgoci, nawet podczas przetwórstwa.